- σπηλιά
- Λέγεται και σπήλαιο. Φυσική υπόγεια κοιλότητα, που συγκοινωνεί με την επιφάνεια με κάποιο άνοιγμα ή είναι εντελώς κρυμμένη κάτω από αυτή. Η δημιουργία της οφείλεται πολλές φορές στις μεταπτώσεις του φλοιού της γης, στην επίδραση των κυμάτων κοντά στις ακτές αλλά συνήθως στη διαλυτική και από-πλυντική ενέργεια των νερών που κυκλοφορούν υπόγεια. Τα νερά αυτά περνούν μέσα από μικρές ρωγμές ευδιάλυτων πετρωμάτων, κυρίως ασβεστόλιθων και δολομιτών, να διαλύουν σταδιακά και διευρύνουν τις ρωγμές. Ύστερα από μεγάλα χρονικά διαστήματα σχηματίζεται υπόγειο λαβυρινθώδες σύστημα φυσικών υπόνομων, οι οποίοι διευρύνονται συνεχώς και τελικά δημιουργούν κοιλότητες διάφορων μεγεθών και σχημάτων. Τα περισσότερα σ. είναι ακανόνιστα διαμορφωμένα και εμφανίζουν σειρά θολωτών κοιλωμάτων τα οποία συγκοινωνούν μεταξύ τους με στενά ανοίγματα και υπόγειες φυσικές στοές. Πολλά περιέχουν ρυάκια, ποταμούς, καταρράκτες και λίμνες ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις εμφανίζονται μέσα σε αυτά σταλακτίτες και σταλαγμίτες, οι οποίοι αναπτύσσονται με περίεργα σχήματα τα οποία παρέχουν εντυπωσιακό θέαμα. Η συστηματική και μεθοδική εξερεύνηση των σ. που άρχισε στο δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα είναι αντικείμενο της επιστήμης της σπηλαιολογίας. Σήμερα πολλά σ. στον κόσμο παρουσιάζουν μεγάλο τουριστικό ενδιαφέρον ενώ σε ορισμένες χώρες, όπως στη Γαλλία, χρησιμοποιούνται για την ωρίμανση και τη συντήρηση του τυριού (π.χ. του ροκφόρ) και την καλλιέργεια μυκήτων. Η Ελλάδα, εξαιτίας των πολλών ασβεστολιθικών πετρωμάτων της, έχει πολυάριθμα σπήλαια. Τα σπουδαιότερα από αυτά είναι του Περάματος στα Γιάννενα, του Διρού στη Λακωνία, στην Αντίπαρο και το Δικταίο και το Ιδαίο στην Κρήτη. Στα τελευταία χρόνια δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στα σπήλαια της Χαλκιδικής όπου βρέθηκαν σημαντικά προϊστορικά ευρήματα.
Τμήμα του εσωτερικού στο σπήλαιο της Αγίας Λουκίας, που βρίσκεται στην περιοχή Σοράτε, κοντά στη Ρώμη. Το σπήλαιο φημίζεται για το διάκοσμό του.
Σταλακτιτικός καταρράκτης που σχηματίζει κατακόρυφο τοίχο. Βρίσκεται στο σπήλαιο της Αγίας Τριάδας της Καρυστίας (Εύβοια) και μελετήθηκε ιδιαίτερα από τους σπηλαιολόγους για την ιδιομορφία της δομ ής του. Η φωτογραφία είναι τηςσπηλαιολόγου Άννας Πετρόχειλου.
Πολλά σπήλαια της Αυστραλίας έχουν να επιδείξουν ενδιαφέροντα σπηλαιογραφήματα προϊστορικής εποχής. Το σπουδαιότερο είναι το σπήλαιο Άρνχεμ, που εικονίζεται στη φωτογραφία.
* * *η, Νσπήλαιο.[ΕΤΥΜΟΛ. < σπήλαιον + κατάλ. -ιά].
Dictionary of Greek. 2013.